Inwestycje private equity dotyczą różnych faz rozwoju przedsiębiorstwa („zasiew”, rozpoczęcie działalności, wczesny rozwój, ekspansja i dalszy rozwój) oraz przypadków specjalnych w jego funkcjonowaniu (np. MBO, MBI, IBO, retrukturyzacja, prywatyzacja).

Faza „zasiewu” (seed financing)

Jest to najwcześniejsza faza rozwoju przedsiębiorstwa, która obejmuje wszelkie działania przygotowawcze związane z rozpoczęciem działalności. Długość tej fazy może być różna i zależy przede wszystkim od sektora, w którym przedsiębiorstwo działa.

Charakterystyczne dla tej fazy jest bardzo wysokie ryzyko inwestycyjne, ponieważ istnieje dużo prawdopodobieństwo niepowodzenia projektu.

Inwestorzy private equity redukują to ryzyko poprzez inwestowanie stosunkowo niewielkich środków w tego rodzaju projekty oraz ścisłą współpracę z przedsiębiorcami na poziomie operacyjnym.

Często, przekazywanie kolejnych środków finansowych do przedsiębiorstwa jest uzależnione od powodzenia kolejnych etapów danego projektu, wynikających z uzgodnionego biznes planu.

Dokonując inwestycji w tej fazie, inwestorzy private equity oczekują wysokiej stopy zwrotu (np. IRR > 100%), która uwzględnia premię rekompensującą ponoszone ryzyko.

Według EVCA udział wartościowy inwestycji private equity w Europie w przedsiębiorstwa w tej fazie rozwoju wyniósł w 2002 roku około 1,1% (udział ilościowy to około 5,8%).

„Rozruch”, czyli rozpoczęcie działalności (start-up)

Inwestycje w przedsiębiorstwo w tej fazie rozwoju wiążą się ze znacząco mniejszym ryzykiem niż te, które znajdują się w fazie „zasiewu”. Istnieje już produkt, który, teoretycznie, w krótkim czasie może wygenerować przychody (a ostatecznie zyski), ale musi on zostać przygotowany pod względem komercyjnym.

Inwestorzy jak w poprzednim wypadku wymagają uwzględnienia wysokiej premii za ryzyko.

Według EVCA udział wartościowy inwestycji private equity w Europie w tę fazę rozwoju w 2002 roku wyniósł 9,5% i aż 33,6% pod względem ilościowym.

Wczesny rozwój

Inwestycje w tej fazie to inwestycje w przedsiębiorstwa, o których wiadomo, że posiadają dobry produkt, ale brak im środków zarówno na stworzenie stabilnej organizacji jak i dalszą ekspansje. Z ich sukcesem rynkowym nadal łączy się ryzyko.

Przedsiębiorstwo w tej fazie może pozyskać o wiele więcej środków niż w poprzednich fazach. Przedsiębiorstwa w tej fazie wykazują szybko rosnące przychody i zaczynają osiągać stałe zyski na poziomie operacyjnym.

Ekspansja i dalszy rozwój

Przedsiębiorstwo w tej fazie rozwoju to przedsiębiorstwo o już ustabilizowanej pozycji rynkowej, które nie ma zazwyczaj problemów z brakiem środków na finansowanie obecnej działalności. Gwarantem dalszego sukcesu takiego przedsiębiorstwa jest jednak jego dalsza ekspansja (zarówno organiczna jak i poprzez przejęcia).

W 2002 roku faza wczesnego rozwoju i faza ekspansji przyciągnęła inwestycje, które w ujęciu wartościowym stanowiły 24,8% łącznych inwestycji private equity w Europie, natomiast w ujęciu ilościowym stanowiły one aż 45,5% łącznej liczby dokonanych inwestycji tego typu (EVCA).

Wykup przedsiębiorstwa (buyout)

Transakcje wykupu to transakcje, które mają na celu przejęcie całości przedsiębiorstwa od obecnych właścicieli. Przykładowo, celem przejęcia mogą być dojrzałe przedsiębiorstwa rodzinne o ustabilizowanej pozycji rynkowej, których właściciele poszukują sposobności zdyskontowania swoich wysiłków lub też pragną tego ich następcy prawni.

Przejęcie wszystkich udziałów przedsiębiorstwa może być dokonane między innymi przez:

(a) fundusz private equity (można mówić wtedy o institutional buyout, czyli IBO);

(b) zespół zarządzający przedsiębiorstwem (management buyout, czyli MBO);

(c) grupę menadżerów nie związanych ze spółką (management buyin, czyli MBI);

(d) wspólnie przez obecny zespół zarządzający i zewnętrzną grupę menadżerów (buyin-management-buyout, czyli BIMBO).

Transakcje wykupu miały w 2002 roku największy udział w łącznej wartości inwestycji private equity w Europie (61,2% według EVCA).

Replacement

Transakcja „zamiany” czy zastąpienia (replacement) to transakcja, w której jeden fundusz private equity  sprzedaje swe udziały w przedsiębiorstwie innemu. Przykładowo, fundusz private equity specjalizujący się we wczesnych fazach rozwoju odsprzedaje swoje udziały funduszowi, który preferuje inwestycje w przedsiębiorstwa już rozwinięte o stabilnej pozycji rynkowej.

W przypadku trwałych problemów z płynnością w przedsiębiorstwie kupującym funduszem będzie fundusz specjalizujący się w restrukturyzacji.

Są to transakcje, które choć nie są dokonywane często, mają swoje ustalone miejsce w krajach Europy Zachodniej (według EVCA w 2002 roku ich udział w łącznej wartości inwestycji private equity wyniósł 3,4%).

Inne rodzaje transakcji

Wiele pomiotów private equity deklaruje swoje zainteresowanie innymi transakcjami oprócz tych opisanych powyżej (przeważnie są one jednak pochodnymi transakcji opisanych), a w tym między innymi:

(1) Restrukturyzacja (turnaround lub rescue) – specjalistyczne fundusze private equity dokonują inwestycji w istniejące przedsiębiorstwa, które, choć są w trudnej sytuacji, posiadają duży potencjał rozwoju.

(2) Rekapitalizacja – zmiana struktury kapitałowej przedsiębiorstwa, np. zastąpienie długu kapitałem lub instrumentem typu mezzanine; może być formą wyjścia dla funduszu private equity (np. poprzez wprowadzenie długu).

(3) Prywatyzacja – na początku lat dziewięćdziesiątych pierwsze fundusze private equity w Polsce wzięły aktywny udział w procesach prywatyzacyjnych.

(4) Finansowanie pomostowe (bridge financing, pre-IPO) – finansowanie przedsiębiorstwa w okresie jego transformacji z przedsiębiorstwa niepublicznego w przedsiębiorstwo notowane na giełdzie lub rynku pozagiełdowym.

(5) Finansowanie wycofania z giełdy – może nosić cechy zarówno finansowania pomostowego jak i rekapitalizacji lub innych wcześniej wymienianych.

Podsumowanie

Lata 2002-2003 to lata inwestycji private equity w Polsce głównie w spółki na etapie wczesnego rozwoju i ekspansji. Łączy się to zarówno z załamaniem się sektora technologicznego oraz ze stagnacją polskiej gospodarki.

Sytuacja powinna się nieco poprawiać na korzyść wczesnych faz rozwoju wraz ze spadkiem ryzyka inwestycyjnego w związku z poprawą kondycji gospodarki kraju i integracją z UE.